عوارض دستگاه تصفیه هوا چیست و چه تاثیری در سلامت دارد؟

دستگاه‌های تصفیه هوا، نقش بسیار پررنگ و موثری در از بین بردن آلودگی‌های محیط کار، منزل و حتی محیط‌های بزرگی مثل رستوران‌ها و مراکز بهداشتی دارند؛ اما مثل هر دستگاه دیگری، یک سری ویژگی منفی هم دارند. برای آشنایی با معایب، مشکلات و عوارض دستگاه تصفیه هوا، این مطلب را از دست ندهید. 

نحوه عملکرد دستگاه تصفیه هوا

قبل از اینکه به عوارض دستگاه تصفیه هوا بپردازیم، ابتدا باید بررسی کنیم که این محصولات چطور کار می‌کنند. افرادی که برای اولین بار با این دستگاه‌ها آشنا می‌شوند، در کارایی و اثربخشی آن‌ها شک دارند. به همین دلیل، خوب است ابتدا با نحوه عملکرد بهترین تصفیه هوا آشنا شوید تا شناخت بهتری از مکانیزم آن‌ها پیدا کنید. 

1. دستگاه‌های تصفیه هوا، با کشیدن هوا از محیط اطراف به داخل دستگاه کار می‌کنند. در حقیقت، هوا را از فیلترهای مختلف عبور می‌دهند تا آلاینده‌های موجود در هوا را به دام بیاندازد.
2. این دستگاه‌ها دارای نوعی فیلتر اولیه به اسم Pre-filter هستند که گرد و غبار یا ذرات بزرگی مثل موی حیوانات را از محیط جمع‌آوری می‌کند. 
3. یکی دیگر از فیلترهایی که در این دستگاه‌ها به‌کار می‌رود، فیلتر کربن فعال است که بوی بد و دود سیگار، قلیان یا سایر دخانیات را جذب می‌کند. 
4. فیلتر بعدی، HEPA است که ذرات بسیار ریز مانند باکتری‌ها و هر ذره بزرگ‌تر از ۰.۳ میکرون را می‌گیرد. 
5. در نهایت، هوای پاک و تصفیه شده، به وسیله فن در محیط پخش می‌شود. 

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، این یک فرایند ساده و بی‌ضرر است؛ اما دیدگاه‌هایی وجود دارد که با این نظر، مخالف هستند. این دیدگاه‌ها بیان می‌کنند که مشکلات دستگاه تصفیه هوا از همین فرایند به‌ظاهر ساده و بی‌ضرر، نشئت می‌گیرد. جزئیات بیشتر را در ادامه، ارائه می‌کنیم. 

حتما به CADR (نرخ تحویل هوای پاک) مدل موردنظر خود دقت کنید. مقدار CADR دستگاه باید برابر با ۲/۳ مساحت اتاق باشد.

عوارض و معایب دستگاه تصفیه هوا چیست؟

برخی از مواردی که می‌توان به عنوان مشکلات دستگاه تصفیه هوا در نظر گرفت، شامل موارد زیر می‌شود:

• از اولین معایب دستگاه تصفیه هوا این است که فیلتر HEPA به‌کار رفته در آن‌ها، تمام آلودگی‌ها را از بین نمی‌برد و آلاینده‌های کوچک‌تر از ۰.۳ میکرون در هوا باقی می‌مانند. 
• یکی دیگر از عوارض دستگاه تصفیه هوا این است که برخی از آن‌ها گاز اوزون تولید می‌کنند که می‌تواند باعث سردرد، گلودرد، تحریک ریه و بدتر شدن علائم آسم و آلرژی شود. 
• مورد بعدی در خصوص مشکلات دستگاه تصفیه هوا این است که فیلتر آن‌ها باید به طور مرتب عوض شود. در غیر این صورت، باکتری‌ها، کپک‌ها و سایر آلاینده‌ها می‌توانند دوباره در محیط پخش شوند. 
• یکی از مواردی که برخی از مردم به عنوان عوارض دستگاه تصفیه هوا مطرح می‌کنند، ایجاد سردرد و سرفه در صورت عدم استفاده صحیح از مدل‌های یونیزه‌کننده است.
• زمانی که دستگاه تصفیه هوا در حال کار کردن است، باید پنجره‌ها را ببندید. در صورتی هم که هوا دائما در جریان باشد، تاثیر تصفیه کننده هوا به صفر می‌رسد و نمی‌تواند کیفیت هوا را بهتر کند.
• جاگیر بودن و نیاز داشتن به فضای بزرگ هم جزو مشکلات دستگاه تصفیه هوا است. نمی‌توان آن‌ها را کنج اتاق یا کنار مبل یا تخت قرار داد. زیرا جریان هوا مسدود می‌شود و دستگاه نمی‌تواند هوا را جذب و تمیز کند. فضای اطراف آن‌ها باید خالی باشد. توصیه می‌شود حدود ۳۰ تا ۳۵ سانتی‌متر از دیوار و وسایل دیگری که جریان هوا را مسدود می‌کنند، فاصله داشته باشند.
• عدم از بین بردن بو هم یکی دیگر از معایب دستگاه تصفیه هوا در برخی از مدل‌ها است.
• رطوبت، عامل مهمی در کیفیت هوا است. یکی از معایب دستگاه تصفیه هوا این است که تاثیری در رطوبت هوا ندارد و آن را افزایش نمی‌دهد.
• در برخی از دستگاه‌های تصفیه، از اشعه ماوراء بنفش (UV) به عنوان یک روش فیلتراسیون استفاده می‌شود. این اشعه‌ها می‌توانند با ذرات موجود در هوا واکنش نشان دهند و گاز مضری آزاد کنند که یکی از عوارض دستگاه‌های تصفیه هوا است.
• قیمت تعمیر و نگهداری از دستگاه‌های تصفیه هوا زیاد است.
• قیمت خود آن‌ها را هم می‌توان جزو معایب دستگاه تصفیه هوا به شمار آورد. اکثر دستگاه‌ها که قابلیت‌های هوشمند مثل تایمر یا امکان اتصال به Wi-Fi دارند، قیمت زیادی دارند و مدل‌های ارزان‌تر هم معمولا کارایی چندان زیادی ندارند. برای خرید یک دستگاه تصفیه هوا باکیفیت، معمولا باید حدود ۱۰ میلیون تومان یا بیشتر هزینه کنید.

جهت آشنایی بیشتر با دستگاه تصفیه هوا و ویژگی‌ها و عملکرد آن پیشنهاد می‌کنیم مطلب همه چیز درباره دستگاه تصفیه هوا خانگی را مطالعه کنید.

چرا گاز اوزون از عوارض دستگاه تصفیه هوا به شمار می‌رود؟ 

یکی از بزرگ‌ترین معایب دستگاه تصفیه هوا این است که برخی مدل‌های آن‌ها، از فناوری تولید اوزون برای از بین بردن آلاینده‌های هوا استفاده می‌کنند که مقدار کمی گاز اوزون در محیط پخش می‌کند. مقدار گاز اوزون در این مدل‌ها، باید کنترل شود تا برای سلامت انسان خطرناک نباشد. در غیر این صورت، باعث بروز مشکلات سلامتی نظیر ناراحتی‌های تنفسی، تحریک چشم، بینی و گلو می‌شود. 

سازمان حفاظت از محیط زیست (EPA) حداکثر مقدار مجاز گاز اوزون را در دستگاه تصفیه هوا ۰.۱۲۵ قسمت در میلیون (ppm) اعلام کرده است.

هنگام خرید تصفیه کننده، گواهی سلامت آن را بررسی کنید تا مطمئن شوید در صورتی که از فناوری تولید اوزون برای از بین بردن آلاینده‌ها استفاده می‌کند، بیشتر از حد مجاز، گاز تولید نکند. البته، امروزه اکثر مدل‌های موجود در بازار، دارای فیلتر HEPA هستند که کاملا بی‌خطر است و اوزون تولید نمی‌کند. 

زمان خرید دستگاه تصفیه هوا، بهتر است به سراغ مدل‌هایی بروید که از فیلتر HEPA استفاده می‌کنند.

آیا کثیف بودن فیلتر باعث تشدید عوارض دستگاه تصفیه هوا می‌شود؟

اگر در مورد تصفیه‌کننده‌ها تحقیق کرده باشید، احتمالا شنیده‌اید یکی از معایب دستگاه تصفیه هوا این است که اگر فیلتر آن کثیف شود یا زباله‌ای آن را مسدود کرده باشد، به جای تمیز کردن هوا، آلاینده‌ها را وارد هوای اتاق می‌کند و در واقع، تاثیر معکوس دارد. چند نکته در خصوص فیلتر دستگاه‌های تصفیه، وجود دارد که حتما باید به آن‌ها توجه کنید: 

• اگر فیلتر جمع شده باشد، هوا نمی‌تواند از آن عبور کند. 
• اگر فیلتر کثیف باشد، ذرات و زباله‌هایی را که در آن گیر کرده‌اند، به بیرون پرتاب می‌کند. 
• مورد بعدی در ارتباط با معایب دستگاه تصفیه هوا این است که کثیف بودن یا جمع شدن فیلتر، سروصدای دستگاه را هم بیشتر می‌کند. 

برای جلوگیری از عوارض دستگاه تصفیه هوا باید فیلتر آن را به‌موقع تمیز یا تعویض کنید. برخی از دستگاه‌ها دارای فیلتر قابل شستشو هستند که در این صورت، به راحتی می‌توانید هر بار که کثیف شد، آن را تمیز کنید. در صورتی هم که فیلتر آن قابل شستن نیست، باید آن را تعویض کنید. 

تصفیه کننده‌ها معمولا یک چراغ نشانگر دارند که وضعیت فیلتر را نشان می‌دهد. اگر مدل مورد استفاده شما نشانگر ندارد، خودتان باید محفظه فیلتر را هر چند وقت یک بار باز کرده و آن را بررسی کنید. 

اکثر فیلترهای HEPA بین شش ماه تا یک سال عمر می‌کنند، اما فیلتر اولیه یا Pre-filter را معمولا باید ماهی یک بار عوض کنید.

آیا دستگاه تصفیه هوا باعث بیماری می‌شود؟ 

اینکه دستگاه تصفیه هوا باعث بیماری می‌شود، اصلا صحیح نیست؛ خود دستگاه تصفیه هوا به هیچ وجه به‌تنهایی باعث مریضی و بیماری نمی‌شود. در واقع، یک مکمل ارزشمند برای خانه شما است که کمک می‌کند از شر مواد مضر موجود در هوا خلاص شوید و بهتر نفس بکشید. 

یک نوع خاص از تصفیه‌کننده‌های هوا به اسم دستگاه‌های تصفیه یونیزر وجود دارد که باید از آن اجتناب کنید. این نوع دستگاه‌ها، ذرات باردار الکتریکی ساطع می‌کنند که باعث آسم و تحریک گلو می‌شود.

انواع دیگر تصفیه کننده‌ها، کاملا بی‌خطر هستند. 

آیا استفاده نادرست از دستگاه تصفیه هوا باعث بیماری می‌شود؟

اگر به‌درستی از تصفیه کننده هوا استفاده نکنید، احتمال بیماری وجود دارد. البته، نباید اشتباه برداشت کنید. علت بیماری در اکثر مواقع هیچ ارتباطی به خود دستگاه ندارد؛ بلکه استفاده اشتباه از آن، باعث بیماری می‌شود. 

در ادامه چند نمونه از موارد استفاده نادرست از دستگاه تصفیه هوا را مثال می‌زنیم:

• مسدود شدن جریان هوا به خاطر وجود اشیاء بزرگ مثل مبلمان، تخت خواب یا دیوار در نزدیکی دستگاه
• عدم تعویض یا شستشوی به موقع فیلتر دستگاه
• گیر کردن زباله یا ذرات بزرگ در محفظه فیلتر یا داخل آن

معایب فیلتر HEPA در دستگاه تصفیه هوا

فیلتر HEPA قلب تپنده تصفیه کننده است و نقش بسیار پررنگ و مهمی در آن ایفا می‌کند. این فیلترها ۹۹.۷ درصد از ذرات بزرگ‌تر از ۰.۳ میکرون را جذب می‌کنند. در واقع، بدون وجود آن، اثربخشی این دستگاه‌ها زیر سوال می‌رود؛ اما بد نیست با برخی از عوارض دستگاه تصفیه هوا که مرتبط با فیلتر HEPA هستند، آشنا شوید:

• جمع کردن گرد و غبار: سازوکار فیلتر HEPA در دستگاه تصفیه هوا به گونه‌ای است که هوای آلوده را از تمام جهت‌ها جمع می‌کند. به همین دلیل، اطراف پاک کننده هوا می‌تواند مقدار زیادی گرد و غبار جمع شود. بنابراین، اگر به گرد و خاک آلرژی دارید، بهتر است زیاد به دستگاه نزدیک نشوید. زمان نظافت دستگاه یا تعویض فیلتر آن نیز سعی کنید مدت طولانی در اطراف آن نباشید.
• صدای زیاد: برخی از مدل‌های تصفیه هوا کم‌صدا هستند و حتی حالت خواب دارند که صدای فن را کم‌تر می‌کند؛ اما برخی از مدل‌ها که از فیلتر HEPA استفاده می‌کنند، سروصدای زیادی دارند. این صدای مداوم، گاها آزاردهنده و غیرقابل‌تحمل است. بنابراین، اگر به صدای مداوم حساس هستید، مدل‌هایی را انتخاب کنید که کم‌صدا یا بی‌صدا هستند.

از کجا دستگاه تصفیه هوا خوب بخریم؟